Czym są Kwadrantydy?
Kwadrantydy to rój meteorów, czyli grupa meteoroidów, które wchodzą w atmosferę Ziemi z podobną prędkością i kierunkiem, co sprawia, że wydają się pochodzić z jednego punktu na niebie. Niestety, Kwadrantydy są mniej znane niż Perseidy czy Leonidy. Wszystko dlatego, że można je podziwiać bardzo krótko.
Rój jest aktywny od 28 grudnia do 12 stycznia, ale maksimum obejmuje zaledwie kilka godzin. Przypada na noc z 3 na 4 stycznia. Maksimum aktywności trwa zazwyczaj od 4 do 6 godzin, co oznacza, że najlepsze momenty na obserwację są ograniczone czasowo.
Jak tłumaczy Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), nazwa Kwadrantydy pochodzi od nieistniejącego już gwiazdozbioru Kwadrantu Ściennego (Quadrans Muralis), wprowadzonego w 1795 roku. Ten gwiazdozbiór był używany przez astronomów do określenia miejsca na niebie, gdzie można było obserwować meteory. Obecnie radiant Kwadrantydów znajduje się w konstelacji.
Skąd się biorą Kwadrantydy?
Źródłem Kwadrantydów jest planetoida 2003 EH1, czyli struktura należąca do grupy małych obiektów skalnych krążących wokół Słońca. 2003 EH1 została odkryta w 2003 roku przez przegląd LONEOS (Near-Earth Object Survey). Może być pozostałością po rozpadłej komecie, choć inne hipotezy wskazują na związek z kometą C/1490 Y1, czyli strukturą składającą się głównie z lodu i pyłu, która, podobnie jak inne komety, przybliżając się do Słońca, tworzą charakterystyczne ogony.
Niezwykłe zjawiska na nocnym niebie. Najbardziej spektakularne roje meteorów w 2025 roku
Fragmenty materii pozostawione przez ten obiekt wchodzą w atmosferę Ziemi z prędkością około 41 kilometrów na sekundę, przybierając spektakularną postać „spadających gwiazd". Planetoida 2003 EH1 porusza się wokół Słońca co 5,52 lat po ekscentrycznej orbicie, a jej ostatnie peryhelium (punkt orbity obiektu najbliżej Słońca) miało miejsce w marcu 2014 roku.
Warunki do obserwacji Kwadrantydów
Aby cieszyć się pełnią widowiska, warto wybrać miejsce z dala od miejskich świateł, gdzie niebo jest ciemniejsze. Najlepsze warunki do obserwacji panują po północy, gdy radiant roju wznosi się wyżej nad horyzont. Aktywność Kwadrantydów przypadająca na noc z 3 na 4 stycznia nasili się już o 22:00 i potrwa od 4 do 6 godzin. Jak podaje IMGW, radiant roju będzie na północnym wschodzie. To oznacza, że w tę właśnie stronę trzeba będzie skierować oczy, aby dostrzec spalające się w atmosferze meteoryty.
Niestety, z pewnością pojawi się jeden niesprzyjający warunek do obserwacji, którego nie sposób wyeliminować. Chodzi o fazę księżyca. W okresie maksimum Kwadrantydów Księżyc nie będzie w nowiu, ale w fazie w sierpa (młodego Księżyca), z widocznością wynoszącą odpowiednio około 14,05 procentra (3 stycznia) i 22,74 procenta (4 stycznia). Będzie się zbliżał do pierwszej kwadry, która przypada na 7 stycznia 2025 roku. Będzie miał więc jasność, która może wpływać na obserwacje Kwadrantydów, ale nie będzie tak intensywna jak podczas pełni.
Gdzie i kiedy obserwować Kwadrantydy w 2025 roku?
W Polsce warunki do obserwacji Kwadrantydów są zazwyczaj korzystne, pod warunkiem bezchmurnego nieba. Warto więc śledzić prognozy pogody. Pamiętajmy o ciepłym ubraniu, gdyż spodziewamy się mrozu, a dłuższe przebywanie na zewnątrz może wychłodzić organizm. Dobrze jest również zabrać ze sobą koc lub leżak, aby wygodniej obserwować niebo.
W meteorycie, który spadł na dom w Anglii, odkryto cegiełkę życia. To przełomowe odkrycie
Kwadrantydy zyskały miano „cudu” ze względu na swoją intensywność i widowiskowość. W szczytowym momencie można zaobserwować nawet do 100-120 meteorów na godzinę, co czyni je jednym z najbardziej aktywnych rojów meteorów w ciągu roku. Jednak w styczniu 2025 roku, jak podaje IMGW, północna część Wolarza nie będzie górować w zenicie.
W efekcie scenariusz będzie nieco mniej optymistyczny dla amatorów obserwacji nocnego nieba; spadać będzie raczej 25-30 meteorów na godzinę. To jednak wciąż dużo i zdecydowanie jest warte zarwania nocy, tym bardziej że przypadnie z piątku na sobotę (3/4.01).
Źródła: TwojaPogoda.pl / IMGW-PIB / teleskop.pl