Rejon włoskiego Neapolu jest jak beczka prochu. Drzemią tam dwa bardzo groźne wulkany, które mogą wybuchnąć w każdej chwili. To Wezuwiusz i połączony z nim siecią podziemnych komór superwulkan Pola Flegrejskie (Campi Flegrei). Naukowcy przebadali ten drugi za pomocą analizy szumu morskich fal.
Badacze chcą w ten sposób spróbować przewidzieć jego erupcję, aby nie powtórzył się kataklizm z 79 roku, gdy erupcja Wezuwiusza zmiotła z powierzchni ziemi Pompeje i Herkulanum, zasypując zabudowania i ludzi żywcem gorącymi popiołami.
Dotychczas naukowcy sądzili, że Pola Flegrejskie wybuchały w bardzo dużym odstępie czasu. Wiemy o jego erupcji sprzed 15 tysięcy i 40 tysięcy lat. Interwał wynosił więc 25 tysięcy lat. Jednak wyniki badań rzuciły nowe światło na aktywność superwulkanu.
Lokalizacja wulkanów: Pola Flegrejskie, Wezuwiusz i Marsili na mapie. Fot. Google Maps.Badacze z Uniwersytetu Oksfordzkiego dowiedli, że wulkan pokrył rejon Morza Śródziemnego grubą warstwą popiołów również między tymi erupcjami, około 29 tysięcy lat temu. To oznacza, że okres między erupcjami zmniejszył się z 25 tysięcy do 10-15 tysięcy lat.
Wstępem do tego odkrycia były badania z końca lat 70. ubiegłego wieku warstwy popiołów wydobytych z rdzeni osadów. Jednak przez dziesiątki lat naukowcy nie byli w stanie ustalić, z jakiego wulkanu one pochodziły, ponieważ w basenie Morza Śródziemnego znajduje się ich wiele.
Dopiero odkrycie nowych pokładów popiołu z wulkanu Pola Flegrejskie w rejonie Neapolu pomogły rozwiązać zagadkę sprzed prawie półwiecza. Popioły te miały identyczny skład chemiczny, co te, które spoczywały w osadach na powierzchni 150 tysięcy kilometrów kwadratowych.
Zdjęcie satelitarne kaldery wulkanu Pola Flegrejskie w rejonie Pozzuoli. Fot. Google Maps.Obecnie wulkan pozostaje w uśpieniu. Jego ostatnią erupcję odnotowano prawie pół tysiąca lat temu, ale nie była ona kolosalna. Według naukowców wulkan wybucha raz za kilkaset lat, jednak te najbardziej gigantyczne erupcje mają miejsce raz na przeszło 10 tysięcy lat.
Jeśli ostatnia katastrofalna erupcja zdarzyła się 15 tysięcy lat temu, to wszystko wskazuje na to, że zbliża się kolejna. Dokładnej jej daty podać jednak nie można, ponieważ erupcje są równie nieprzewidywalne, co trzęsienia ziemi, przynajmniej na razie.
Erupcja będzie katastrofalna
Badacze z włoskiego Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii (INGV) niedawno na łamach pisma „Nature Communication” poinformowali, że ciśnienie w komorze magmowej wulkanu Pola Flegrejskie ponad 10-krotnie przekracza próg, od którego w każdej chwili może dość do potężnej erupcji.
Skały ogrzewane przez magmę, która znajduje się już 3-4 kilometry pod powierzchnią ziemi, wzrastającą temperaturę i ciśnienie, ulegają roztopieniu, co grozi destabilizacją gruntu i jego zapadnięciem się oraz uwolnieniem zawartości komory magmowej w powietrze z olbrzymią siłą.
Pola Flegrejskie to nie zwyczajny wulkan, lecz superwulkan, zdolny do produkcji magmy o objętości większej niż tysiąc kilometrów sześciennych, czyli tysiące razy większej niż w przypadku normalnych erupcji. Wybuch tego wulkanu może mieć skutki porównywalne z upadkiem dużych rozmiarów meteorytu.
Z powierzchni ziemi w ciągu kilku sekund zniknie nie tylko Neapol zamieszkiwany wraz z przedmieściami przez 3 miliony ludzi, lecz również znaczny fragment włoskiego buta. O nieuchronności erupcji świadczy również stale podnosząca się ziemia w rejonie Wezuwiusza, co ma miejsce nieustannie od 2005 roku. W 2012 roku władze lokalne podniosły ostrzeżenie związane z erupcją obu wulkanów z najniższego stopnia zielonego do żółtego, czyli drugiego w czterostopniowej skali.
Tak wyglądała ostatnia erupcja wulkanu Wezuwiusz w 1944 roku. Twitter.Pola Flegrejskie to superwulkan, którego kaldera powstała około 39 tysięcy lat temu. Żaden inny wulkan w Europie nie wybuchł z taką siłą i nie spowodował tak dużych szkód na tle ostatnich 200 tysięcy lat. Popioły opadły w promieniu tysięcy kilometrów od wulkanu i wywołały tzw. wulkaniczną zimę, która panowała przez 2 lata.
Co więcej, niektórzy badacze uważają, że to właśnie erupcja Pól Flegrejskich spowodowała wyginięcie Neandertalczyków. Jego ostatnia erupcja miała miejsce w 1538 roku, ale niewiele jest źródeł pisanych z tamtego okresu, więc dysponujemy jedynie lakonicznymi informacjami.
Kaldera wulkanu ma około 12 kilometrów średnicy i częściowo znajduje się pod dnem Zatoki Neapolitańskiej oraz miastem Pozzuoli, na zachodnich przedmieściach Neapolu. Mieszkańcy Pozzuoli dosłownie mieszkają w kalderze superwulkanu, co jest widoczne na zdjęciach satelitarnych, w postaci licznych kraterów rozsianych po mieście.
Gęsto zaludnione podnóża wulkanu Wezuwiusz we Włoszech. Fot. Twitter.Z kolei nad wschodnimi przedmieściami Neapolu góruje wulkan Wezuwiusz. Wulkanolodzy są zdania, że oba wulkany są one ze sobą połączone i mogą wybuchnąć jednocześnie, na co najmniej kilka lat zmieniając klimat nie tylko w regionie, lecz na całej planecie.
Wezuwiusz po raz ostatni dawał o sobie znać w 1944 roku. Jako że miało to miejsce podczas wojny, nie prowadzono szczegółowych pomiarów. Na szczęście erupcja okazała się niewielka. Naukowcy posiadając pełną listę jego erupcji począwszy od początku naszej ery, oszacowali cykl jego przebudzania się na około 20 lat.
Oznacza to, że jego obecne uśpienie jest niezwykłe w skali ostatniego tysiąca lat. Wezuwiusz powinien przebudzić się już co najmniej trzykrotnie, ale tego nie zrobił. To niepokojące, ponieważ oznacza to iż krater wulkanu zatkał się i magma nie może swobodnie wydostać się z wnętrza ziemi. Zakorkowane wulkany są wyjątkowo groźne, ponieważ nie można przewidzieć ich erupcji. Jeśli już ta nastąpi, to za każdym razem jest gigantyczna i niezwykle niszczycielska w skutkach.
Źródło: TwojaPogoda.pl / Uniwersytet Oksfordzki.